Taʼlim darajasi TXST(Taʼlimning xalqaro standart tasniflagichi) tomonidan eng muvaffaqiyatli erishilgan eng yuqori daraja sifatida tavsiflanadi. Taʼlim darajasi odatda muvaffaqiyatli tugallangan eng yuqori taʼlim dasturi asosida o‘lchanadi, bu odatda tan olingan malakani belgilash bilan tasdiqlanadi.
10 yosh va undan yuqori yoshdagi barcha shaxslar uchun taʼlim darajasi haqida maʼlumot to‘plash tavsiya etiladi. Shu bilan birga, xalqaro taqqoslashlar imkoniyatlarini taʼminlash uchun 15 yoshdan kichik, 15 yosh va undan yuqori yoshdagi shaxslar, shuningdek, 25 yoshgacha, 25 va undan yuqori yoshdagi shaxslar kesimidagi yoshga nisbatan batafsil ajratilmagan ko‘rinishdagi taʼlim darajasi maʼlumotlarini jadvallarda keltirish tavsiya etiladi.
Maʼlumotlar eng muvaffaqiyatli erishilgan taʼlim darajasiga asoslangan holda to‘planishi kerak. Bu odatda, tan olingan malakani tayinlash bilan tasdiqlanadi. Tan olingan oraliq malakalar dasturning o‘ziga qaraganda past darajada tasniflanadi.
Mamlakatlar, shuningdek, tugallanmagan taʼlim darajalari haqidagi maʼlumotlarni o‘z ichiga olgan qo‘shimcha maʼlumot olish imkoniyatini o‘rganishlari kerak. Bu o‘rganishlar erishilganlar bilan taqqoslaganda, taʼlim qaysi yuqori darajada, taʼlim boshlangan va to‘xtatilgan, yoki yuqori darajadagi joriy taʼlim to‘g‘risidagi savollar yordamida amalga oshiriladi.
Аyniqsa, mukammal yoki xorijiy taʼlim tizimida taʼlim olgan shaxslar uchun darajalar, bosqichlarning munosib ekvivalentlarini aniqlashga, shuningdek, taʼlim tizimi vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishlarga duch kelgan holatlarga alohida eʼtibor berilishi kerak. Mamlakatlar taʼlim haqida maʼlumoti bor davlatning maʼlumot olish imkoniyatini ko‘rib chiqishni xohlashlari mumkin.
Milliy taʼlim tizimining o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib, tavsiya etilgan taʼriflar va tasniflardan muqarrar chetga chiqish ro‘yxatga olish materiallari yoki tegishli meta-maʼlumotlarda tushuntirilishi kerak. Аgar milliy maqsadlar uchun barcha natijalarni mamlakat taʼlim tizimida qo‘llaniladigan taʼlim muassasalarining taʼriflariga to‘liq mos ravishda nashr etish zarur bo‘lsa, milliy foydalanuvchilarning ehtiyojlari uchun ajratiladigan toifalarni maʼlumotlardan foydalanishga imkon beruvchi toifalar bilan bog‘lashni xalqaro taqqoslashlarni taʼminlash maqsadida tavsiya etiladi. Milliy standart tasnifiga muvofiq “taʼlim darajasi” kodlashni ishlab chiqaruvchi mamlakatlar bilan mos keladigan tizimni ishlab chiqishi mumkin. Shuni tan olish kerakki, muayyan holatlarda taʼlim darajasi tegishli malakani o‘zlashtirmasdan ham tugatilishi mumkin. Taʼlim darajasi va malakaga oid maʼlumotlar alohida-alohida to‘planishi yoki bunday farqni amalga oshirishga imkon beradigan tarzda tavsiya etiladi. Аgar maʼlumotlar alohida-alohida yig‘ilmasa yoki farqlanmasa, bu ro‘yxatga olish materiallarida aniq tushuntirilishi kerak.
Alisher Abdurazakov,
Farg‘ona viloyati statistika boshqarmasi bo‘lim boshlig‘i.